THANH TOÁN QUỐC TẾ VÀ

TÀI TRỢ NGOẠI THƯƠNG

-----------*****------------

LỜI NÓI ĐẦU

Trư­íc xu thÕ kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng ®­ược quèc tÕ ho¸, ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trư­êng, më cöa, hîp t¸c vµ héi nhËp; trong bèi c¶nh ®ã, ho¹t ®éng th­ư¬ng m¹i vµ ®Çu tư­ quèc tÕ næi lªn như­ lµ chiÕc cÇu nèi gi÷a kinh tÕ trong nư­íc víi phÇn kinh tÕ thÕ giíi bªn ngoµi. §Ó thùc hiÖn ®­ược chøc n¨ng cÇu nèi nµy, th× c¸c NghiÖp vô ng©n hµng quèc tÕ như­: Thanh to¸n quèc tÕ, Kinh doanh ngo¹i hèi, B¶o l·nh ng©n hµng trong ngo¹i thư­¬ng, Tµi trî xuÊt nhËp khÈu, v.v ®ãng vai trß lµ c«ng cô thiÕt yÕu vµ ngµy cµng trë nªn quan träng.

Ngµy nay, Thanh to¸n quèc tÕ lµ mét dÞch vô ngµy cµng trë nªn quan träng ®èi víi c¸c Ng©n hµng Th­ư¬ng m¹i ViÖt Nam, nã lµ mét m¾t xÝch quan träng thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c cña ng©n hµng ph¸t triÓn; ®ång thêi nã cßn hç trî vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh doanh XuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiệp. Thanh to¸n quèc tÕ ra ®êi dùa trªn nÒn t¶ng     th­ư¬ng m¹i quèc tÕ, nh­ng th­ư¬ng m¹i quèc tÕ cã tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­ược hay kh«ng l¹i cßn phô thuéc vµo kh©u thanh to¸n cã th«ng suèt, kÞp thêi, an toµn vµ chÝnh x¸c.

Th­ư¬ng m¹i vµ Thanh to¸n quèc tÕ vèn dÜ lµ phøc t¹p vµ nhiÒu rñi ro h¬n so víi th­¬ng m¹i vµ thanh to¸n néi ®Þa, bëi v× nã chÞu chi phèi kh«ng nh÷ng luËt lÖ vµ tËp qu¸n ®Þa ph­ư¬ng mµ cßn c¶ nh÷ng luËt lÖ vµ tËp qu¸n quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, viÖc c¸c bªn liªn quan tham gia qu¸ tr×nh Thư­¬ng m¹i vµ Thanh to¸n quèc tÕ cÇn am hiÓu thÊu ®¸o kh«ng nh÷ng vÒ quy tr×nh kü thuËt nghiÖp vô, mµ cßn c¶ c¸c th«ng lÖ, tËp qu¸n, luËt ph¸p cña ®Þa phư­¬ng vµ quèc tÕ.

Nh»m trang bÞ kiÕn thøc c¬ b¶n, n©ng cao vµ më réng, cã tÝnh lý luËn, nghiÖp vô vµ thùc tiÔn vÒ mét lÜnh vùc phøc t¹p lµ Th­ư¬ng m¹i vµ Thanh to¸n quèc tÕ, cuèn s¸ch "Thanh to¸n Quèc tÕ vµ Tµi trî Ngo¹i th­ư¬ng" ®· ®­ược biªn so¹n vµ ra m¾t b¹n ®äc, cïng víi mong muèn cña t¸c gi¶ lµ ®­ược gãp søc nhá bÐ cña m×nh vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn chung cña §Êt n­ưíc, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn Ngo¹i thư­¬ng, hoạt động Ngân hàng mà đặc biệt là lĩnh vực Thanh to¸n quèc tÕ.

Víi phư­¬ng ph¸p tiÕp cËn cã hÖ thèng, tÞnh tiÕn tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ lý luËn ®Õn thùc tiÔn thùc hµnh nghiÖp vô, nªn cuèn s¸ch sÏ bæ Ých cho c¸n bé XNK, Ng©n hµng, §Çu tư­ quèc tÕ, Quản lý kinh tế…; ®ång thêi dïng lµm tµi liÖu nghiªn cøu, gi¶ng d¹y vµ häc tËp t¹i c¸c tr­ưêng ®¹i häc.   

Cuèn s¸ch ®­ược ra m¾t b¹n ®äc lµ nhê cã sù ñng hé nhiÖt t×nh, sù ®éng viªn vµ t¹o ®iÒu kiÖn hiÖu qu¶ cña gia ®×nh, ®ång nghiÖp vµ bÌ b¹n. T«i xin biÕt ¬n s©u s¾c tÊt c¶ nh÷ng g× mµ t«i ®· nhËn ®­ược trong thêi gian biªn so¹n cuèn s¸ch nµy.

MÆc dï ®· cè g¾ng tËp trung trÝ tuÖ vµ n¨ng lùc hiÓu biÕt cña m×nh nh»m ®¸p øng tèt nhÊt cho b¹n ®äc, như­ng cuèn s¸ch nµy ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Chóng t«i xin c¶m ¬n vµ ch©n thµnh ®ãn nhËn nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña b¹n ®äc gÇn xa ®Ó nh÷ng lÇn t¸i b¶n tiÕp theo ®­ược tèt h¬n.

                   T¸c gi¶

                                                               PGS. TS. nguyÔn v¨n tiÕn

môc lôc tãm t¾t

Chư­¬ng 1: Hîp ®ång thƯ­¬ng m¹i quèc tÕ

15

Ch­ư¬ng 2: Tæng quan vÒ thanh to¸n quèc tÕ

97

Ch­ư¬ng 3: Chøng tõ trong thƯ­¬ng m¹i
                           vµ thanh to¸n quèc tÕ

127

Ch­ư¬ng 4: C¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ

225

Ch­ư¬ng 5: Tæng quan vÒ c¸c phƯ­¬ng thøc
                              thanh to¸n quèc tÕ

337

Ch­ư¬ng 6: PhƯ­¬ng thøc thanh to¸n nhê thu

361

Ch­ư¬ng 7: Ph­Ư¬ng thøc thanh to¸n
                           tÝn dông chøng tõ

441

Phô trư­¬ng 8: UCP, ISBP & eUCP

565

Ch­ư¬ng 9: B¶o l·nh ng©n hµng
                      trong ngo¹i th­Ư¬ng

679

Ch­ư¬ng 10: Tµi trî ngo¹i th­Ư¬ng

709

Phô lôc: C¸c bµi b¸o cña t¸c gi¶

731

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o

733

       môc lôc CHI TIẾT

Lêi nãi ®Çu

5

ChƯ­¬ng 1: Hîp ®ång th­Ư¬ng m¹i quèc tÕ

15

1. Rñi ro trong th­Ư¬ng m¹i quèc tÕ

15

2. Hîp ®ång th­Ư¬ng m¹i quèc tÕ

17

2.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm

17

2.2. KÕt cÊu néi dung cña hîp ®ång ngo¹i th­ư¬ng

19

2.2.1. PhÇn më ®Çu

19

2.2.2. PhÇn c¸c ®iÒu kiÖn vÒ néi dung

20

3. MÉu hîp ®ång ngo¹i th­­Ư¬ng

49

4. C«ng ­Ư­íc LHQ vÒ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ

56

ChƯ­¬ng 2: Tæng quan vÒ thanh to¸n quèc tÕ

97

1. Kh¸i niÖm thanh to¸n quèc tÕ

97

1.1. C¬ së h×nh thµnh thanh to¸n quèc tÕ

97

1.2. Kh¸i niÖm thanh to¸n quèc tÕ

99

2. Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ

102

2.1. Thanh to¸n quèc tÕ víi nÒn kinh tÕ

102

2.2. Ng©n hµng th­ư¬ng m¹i víi thanh to¸n quèc tÕ

103

2.3. Thanh to¸n quèc tÕ - Ho¹t ®éng sinh lêi cña NHTM

105

3. HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý ®iÒu chØnh
    ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ

111

4. §iÒu kiÖn th­Ư¬ng m¹i quèc tÕ - Incoterms

114

5. Ng©n hµng ®¹i lý, tµi kho¶n Nostro vµ Vostro

121

6. C¸c ph­­Ư¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ

126

Ch­Ư¬ng 3: Chøng tõ trong thƯ­¬ng m¹i
                        vµ thanh to¸n quèc tÕ

127

1. Chøng tõ vËn t¶i

129

1.1. VËn ®¬n ®­ưêng biÓn

129

1.1.1. VÞ trÝ cña vËn t¶i ®­ưêng biÓn trong vËn t¶i quèc tÕ

129

1.1.2. Kh¸i niÖm vËn ®¬n ®ư­êng biÓn

130

1.1.3. C¸c chøc n¨ng vµ ph¹m vi sö dông vËn ®¬n

131

1.1.4. H×nh thøc cña vËn ®¬n ®ư­êng biÓn

135

1.1.5. Néi dung cña vËn ®¬n ®­ưêng biÓn

138

1.1.6. Ph©n lo¹i vËn ®¬n ®­ưêng biÓn

151

1.1.7. Quy t¾c cña ñy ban Hµng h¶i quèc tÕ vÒ vËn ®¬n ®iÖn tö

174

1.2. Chøng tõ vËn t¶i ®a phư­¬ng thøc

183

1.3. Biªn lai göi hµng ®­ưêng biÓn

186

1.4. VËn ®¬n hµng kh«ng

193

1.5. Chøng tõ vËn t¶i ®­ưêng s¾t, ®­ưêng bé vµ ®­ưêng s«ng

198

1.6. B¶ng tãm t¾t ®Æc ®iÓm c¸c chøng tõ vËn t¶i

201

2. Chøng tõ b¶o hiÓm hµng hãa

202

2.1. Kh¸i niÖm vµ gi¶i thÝch c¸c thuËt ng÷

202

2.2. T¹i sao ph¶i b¶o hiÓm hµng hãa xuÊt khÈu

203

2.3. C¸c lo¹i chøng tõ b¶o hiÓm hµng hãa

204

2.4. Néi dung cña chøng tõ b¶o hiÓm

206

2.5. Mét sè ®iÓm l­u ý khi sö dông chøng tõ b¶o hiÓm

212

3. C¸c chøng tõ vÒ hµng hãa

215

3.1. Hãa ®¬n thư­¬ng m¹i

215

3.2. GiÊy chøng nhËn xuÊt xø

220

3.3. PhiÕu ®ãng gãi

223

3.4. GiÊy kiÓm dÞch

223

3.5. C¸c chøng tõ hµng hãa kh¸c

223

ChƯ­¬ng 4: ph­Ư¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ 

225

1. Hèi phiÕu

225

1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn

225

1.2. Kh¸i niÖm vµ c¸c bªn tham gia

228

1.3. Nh÷ng néi dung b¾t buéc cña hèi phiÕu

229

1.4. C¸c ®Æc ®iÓm cña hèi phiÕu

235

1.5. Ph©n lo¹i hèi phiÕu

237

1.6. C¸c nghiÖp vô vÒ hèi phiÕu

239

2. Kú phiÕu

244

3. SÐc

245

3.1. Kh¸i niÖm vµ néi dung cña sÐc

247

3.2. Nh÷ng ng­êi liªn quan ®Õn tê sÐc

251

3.3. C¸c lo¹i sÐc th«ng dông

251

4. ThÎ ng©n hµng

253

4.1. Kh¸i niÖm

253

4.2. C«ng nghÖ thÎ ng©n hµng

256

4.3. C¸c bªn tham gia ho¹t ®éng thÎ

258

4.4. LÞch sö ph¸t triÓn thÎ ng©n hµng

261

4.5. C¸c ho¹t ®éng kinh doanh thÎ

264

5. Phô trƯ­¬ng: Mét sè nguån luËt ®iÒu chØnh

270

5.1. LuËt thèng nhÊt vÒ hèi phiÕu vµ kú phiÕu - 1930

270

5.2. Ph¸p lÖnh vÒ thư­¬ng phiÕu ViÖt Nam - 1999

297

5.3. LuËt thèng nhÊt vÒ SÐc - 1930

310

5.4. NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ ViÖt Nam vÒ SÐc - 2003

321

Ch­Ư¬ng 5: Tæng quan vÒ c¸c ph­Ư¬ng
                     thøc thanh to¸n quèc tÕ

337

1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i

337

2. C¸c bªn liªn quan ®Õn thanh to¸n quèc tÕ

339

2.1. C¸c bªn liªn quan

339

2.2. Tªn gäi kh¸c nhau dïng cho c¸c bªn

342

3. Quy tr×nh chuyÓn tiÒn

344

4. C¸c ph­Ư¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ

348

4.1. Ph­ư¬ng thøc øng tr­ưíc

348

4.2. Ph­ư¬ng thøc ghi sæ

351

4.3. Ph­ư¬ng thøc nhê thu

354

4.4. Ph­ư¬ng thøc tÝn dông chøng tõ

356

Ch­Ư¬ng 6: PhƯ­¬ng thøc thanh to¸n nhê thu

361

1. Kh¸i niÖm vµ v¨n b¶n ph¸p lý Nhê thu

361

2. C¸c bªn tham gia vµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a chóng

363

3. C¸c lo¹i Nhê thu vµ quy tr×nh nghiÖp vô

367

3.1. Nhê thu phiÕu tr¬n

367

3.2. Nhê thu kÌm chøng tõ

370

3.2.1. Kh¸i niÖm vµ quy tr×nh nghiÖp vô

370

3.2.2. §iÒu khiÖn trao chøng tõ

371

3.2.3. Lîi Ých vµ rñi ro ®èi víi c¸c bªn

376

3.3. LÖnh nhê thu

380

4. KiÓm tra vµ gi¸m s¸t qu¸ tr×nh Nhê thu

385

4.1. §èi víi nhµ xuÊt khÈu

385

4.2. §èi víi ng©n hµng göi nhê thu

389

4.3. §èi víi ng©n hµng thu hé/xuÊt tr×nh

394

4.4. §èi víi nhµ nhËp khÈu

398

5. Tµi trî trong phƯ­¬ng thøc Nhê thu

400

5.1. ư­u ®iÓm trong tµi trî nhê thu

400

5.2. Tµi trî chøng tõ nhê thu hµng xuÊt

400

5.3. Tµi trî chøng tõ nhê thu hµng nhËp

406

6. Mét sè t×nh huèng vµ c¸ch xö lý

407

7. Quy chÕ Nhê thu cña Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng 

413

7.1. Nhê thu hµng xuÊt

413

7.2. Nhê thu hµng nhËp

417

8. Quy t¾c thèng nhÊt vÒ Nhê thu - URC 522

421

Ch­Ư¬ng 7: Ph­Ư¬ng thøc thanh to¸n
                         TÝn dông chøng tõ

441

1. Kh¸i niÖm vµ gi¶i thÝch c¸c thuËt ng÷

442

2. B¶n chÊt cña L/C

444

3. Quy tr×nh nghiÖp vô trong giao dÞch L/C

445

3.1. C¸c bªn tham gia

445

3.2. Quy tr×nh nghiÖp vô L/C

447

4. MÉu vµ néi dung §¬n xin më L/C

450

5. Nh÷ng néi dung chñ yÕu cña L/C

457

5.1. MÉu L/C më b»ng Swift

457

5.2. Nh÷ng néi dung cña L/C

459

5.3. DÉn chiÕu UCP vµo L/C

462

6. Quy tr×nh ph¸t hµnh L/C

463

7. Th«ng b¸o L/C

465

8. §iÒu chØnh L/C

472

9. X¸c nhËn L/C

477

10. Bé chøng tõ theo L/C

480

11. Nh÷ng l­Ưu ý trong giao dÞch L/C theo UCP

491

12. Lîi Ých vµ rñi ro ®èi víi c¸c bªn tham gia L/C

520

12.1. §èi víi nhµ nhËp khÈu

520

12.2. §èi víi nhµ xuÊt khÈu

522

12.3. §èi víi ng©n hµng ph¸t hµnh

524

12.4. §èi víi c¸c ng©n hµng kh¸c

527

13. Ph©n lo¹i L/C

528

13.1. C¨n cø ®Æc ®iÓm nghiÖp vô

528

13.2. C¨n cø tÝnh chÊt th«ng dông

528

13.2.1. C¸c lo¹i L/C c¬ b¶n

528

13.2.2. C¸c lo¹i L/C ®Æc biÖt

531

14. Quy tr×nh nghiÖp vô L/C chuyÓn nhƯỢng

536

14.1. Kh¸i niÖm vµ gi¶i thÝch thuËt ng÷

536

14.2. Môc ®Ých vµ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn L/C chuyÓn nh­ượng

538

14.3. Quy tr×nh nghiÖp vô L/C chuyÓn nh­ượng

540

14.4. Ph­ư¬ng thøc chuyÓn nh­ượng

544

14.5. Söa ®æi L/C chuyÓn nh­ượng

547

14.6. Quan hÖ nghÜa vô vµ quyÒn lîi gi÷a c¸c bªn

549

15. L/C gi¸p lƯ­ng

556

15.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm vµ môc ®Ých sö dông

556

15.2. Quy tr×nh nghiÖp vô L/C gi¸p lưg­ng

558

15.3. So s¸nh gi÷a L/C chuyÓn nh­ượng vµ L/C gi¸p l­ưng

560

15.4. ư­u nh­ược ®iÓm ®èi víi c¸c bªn tham gia

561

Phô trƯ­¬ng 8: UCP, ISBP & eUCP

565

1. UCP

572

2. ISBP

618

3. eUCP

671

Ch­Ư¬ng 9: B¶o l·nh ng©n hµng
                    trong ngo¹i th­Ư¬ng

679

1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ b¶o l·nh ng©n hµng

679

1.1. Kh¸i niÖm vµ c¸c bªn tham gia

679

1.2. C¸c chøc n¨ng cña b¶o l·nh ng©n hµng

682

1.3. Ph©n lo¹i b¶o l·nh ng©n hµng

683

2. So¹n th¶o vµ ph¸t hµnh thƯ­ b¶o l·nh

692

2.1. C¨n cø ph¸t hµnh b¶o l·nh

692

2.2. So¹n th¶o th­ư b¶o l·nh

694

2.3. Ph¸t hµnh th­ư b¶o l·nh

698

2.4. Thñ tôc ®ßi tiÒn

699

3. C¸c mÉu th­Ư b¶o l·nh cña Ng©n hµng Anh quèc

701

Ch­Ư¬ng 10: Tµi trî ngo¹i th­Ư¬ng

709

1. §iÒu kiÖn ®Ó mét NHTM tµi trî ngo¹i thƯ­¬ng

709

2. C¸c lo¹i tµi trî xuÊt khÈu ng¾n h¹n

712

2.1. Tµi trî vèn l­uu ®éng vµ tµi trî ngo¹i th­ư¬ng

712

2.2. Ph©n lo¹i tµi trî xuÊt khÈu

712

2.2.1. Tµi trî xuÊt khÈu tr­íc khi giao hµng

713

2.2.2. Tµi trî xuÊt khÈu sau khi giao hµng

718

3. Quy tr×nh tµi trî xuÊt khÈu

721

3.1. ChÝnh s¸ch tµi trî xuÊt khÈu cña ng©n hµng thư­¬ng m¹i

721

3.2. Gi¸m s¸t tµi trî xuÊt khÈu tr­íc khi giao hµng

721

4. Giíi thiÖu nghiÖp vô bao thanh to¸n

723

4.1. Kh¸i niÖm vÒ Factoring

723

4.2. B¶n chÊt cña Factoring

724

4.3. C¸c bªn tham gia Factoring

725

4.4. C¸c ph­ư¬ng thøc Factoring

726

4.5. Rñi ro vµ chi phÝ tµi trî Factoring

728

4.6. Ph¹m vi ¸p dông Factoring

729

Phô lôc: C¸c bµi b¸o cña t¸c gi¶

731

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o

733